Υπέρταση (Υψηλή Αρτηριακή Πίεση)
Ορισμός και αίτια της υπέρτασης
Η υπέρταση ορίζεται ως η παθολογική αύξηση της αρτηριακής πίεσης άνω των 140/90 mmHg. Αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα. Τα αίτια περιλαμβάνουν γενετικούς παράγοντες, παχυσαρκία, υπερκατανάλωση αλατιού, κάπνισμα, στρες και έλλειψη φυσικής δραστηριότητας. Στο 90% των περιπτώσεων είναι πρωτοπαθής, ενώ στο 10% οφείλεται σε άλλες παθήσεις όπως νεφρικές ή ενδοκρινικές διαταραχές.
Συμπτώματα και διάγνωση
Η υπέρταση χαρακτηρίζεται συχνά ως "σιωπηλός δολοφόνος" καθώς στα αρχικά στάδια είναι ασυμπτωματική. Όταν εμφανιστούν συμπτώματα περιλαμβάνουν κεφαλαλγία, ζάλη, αίσθημα κόπωσης και θολή όραση. Η διάγνωση γίνεται με επαναλαμβανόμενες μετρήσεις αρτηριακής πίεσης και επιβεβαιώνεται με 24ωρη καταγραφή. Απαιτείται ιατρική παρακολούθηση για την έγκαιρη αντιμετώπιση και πρόληψη επιπλοκών.
Κατηγορίες αντιυπερτασικών φαρμάκων στην ελληνική αγορά
Στην ελληνική φαρμακευτική αγορά διατίθενται πέντε κύριες κατηγορίες αντιυπερτασικών φαρμάκων που έχουν εγκριθεί από τον ΕΟΦ. Οι ACE αναστολείς και οι αναστολείς υποδοχέων αγγειοτενσίνης αποτελούν την πρώτη γραμμή θεραπείας. Ακολουθούν τα διουρητικά τιαζιδικού τύπου, οι βήτα-αποκλειστές και οι ανταγωνιστές ασβεστίου. Συχνά απαιτείται συνδυαστική θεραπεία για βέλτιστο έλεγχο της πίεσης, με σταθερές συνδυαστικές φαρμακευτικές μορφές να διευκολύνουν τη συμμόρφωση των ασθενών.
Παραδείγματα φαρμάκων: ACE αναστολείς, διουρητικά, βήτα-αποκλειστές
Οι ACE αναστολείς περιλαμβάνουν την εναλαπρίλη, λισινοπρίλη και περινδοπρίλη, προσφέροντας νεφροπροστασία. Τα διουρητικά όπως η υδροχλωροθειαζίδη και η ινδαπαμίδη βοηθούν στην αποβολή υγρών. Οι βήτα-αποκλειστές συμπεριλαμβάνουν την ατενολόλη, μετοπρολόλη και μπισοπρολόλη, μειώνοντας την καρδιακή συχνότητα. Όλα τα φάρμακα διατίθενται στα ελληνικά φαρμακεία με και χωρίς γενόσημες εκδοχές, καλύπτονται από τα ασφαλιστικά ταμεία.
Στεφανιαία Νόσος και Στηθάγχη
Παθοφυσιολογία της στεφανιαίας νόσου
Η στεφανιαία νόσος αναπτύσσεται λόγω αθηροσκλήρωσης των στεφανιαίων αρτηριών, που οδηγεί σε στένωση του αυλού τους. Η συσσώρευση αθηρωματικών πλακών μειώνει τη ροή αίματος προς το μυοκάρδιο, προκαλώντας ισχαιμία. Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:
Υπερχοληστερολαιμία και δυσλιπιδαιμία
Κάπνισμα και διαβήτη
Οικογενειακό ιστορικό καρδιοπάθειας
Υπέρταση και παχυσαρκία
Η εξέλιξη είναι συνήθως χρόνια, με προοδευτική επιδείνωση της κλινικής εικόνας.
Τύποι στηθάγχης και κλινική εικόνα
Η στηθάγχη διακρίνεται σε σταθερή και ασταθή. Η σταθερή στηθάγχη εμφανίζεται με την άσκηση και υποχωρεί με την ανάπαυση, ενώ η ασταθής εμφανίζεται και στην ηρεμία. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν θωρακικό άλγος, δύσπνοια, ναυτία και εφίδρωση. Ο πόνος εκδηλώνεται συνήθως ως πίεση ή καύσος στο στήθος, που μπορεί να εκτείνεται στο αριστερό χέρι, λαιμό ή σιαγόνα.
Φαρμακευτική αγωγή για στεφανιαία νόσο
Νιτρικά, αντιαιμοπεταλιακά, στατίνες
Η φαρμακευτική αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου βασίζεται σε τρεις κύριες κατηγορίες φαρμάκων. Τα νιτρικά παρέχουν άμεση ανακούφιση από την στηθάγχη με αγγειοδιαστολή, ενώ τα αντιαιμοπεταλιακά όπως η ασπιρίνη μειώνουν τον κίνδυνο θρόμβωσης. Οι στατίνες αποτελούν τη βάση της θεραπείας, μειώνοντας τη χοληστερόλη και σταθεροποιώντας την αθηρωματική πλάκα. Η συνδυαστική χρήση αυτών των φαρμάκων βελτιώνει σημαντικά την πρόγνωση των ασθενών με στεφανιαία νόσο και μειώνει τις καρδιαγγειακές επιπλοκές.
Διαθέσιμα σκευάσματα στην Ελλάδα για στεφανιαία νόσο
Στην ελληνική αγορά διατίθενται πολλά αποτελεσματικά σκευάσματα για τη στεφανιαία νόσο. Από τα νιτρικά ξεχωρίζουν το Nitrolingual spray και οι δισκία Isosorbide. Στις στατίνες κυριαρχούν η atorvastatin (Lipitor, Sortis) και η simvastatin (Zocor). Για την αντιαιμοπεταλιακή θεραπεία χρησιμοποιούνται η ασπιρίνη και το clopidogrel (Plavix). Όλα τα φάρμακα είναι διαθέσιμα σε ελληνικά φαρμακεία με ιατρική συνταγή και καλύπτονται από τον ΕΟΠΥΥ.
Καρδιακή Ανεπάρκεια
Ορισμός και στάδια καρδιακής ανεπάρκειας
Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι η ανικανότητα της καρδιάς να αντλεί επαρκή ποσότητα αίματος για να καλύψει τις ανάγκες του οργανισμού. Διακρίνεται σε τέσσερα στάδια σύμφωνα με την κλίμακα NYHA. Το στάδιο Ι είναι ασυμπτωματικό, το ΙΙ παρουσιάζει ήπια συμπτώματα κατά την έντονη δραστηριότητα, το ΙΙΙ εμφανίζει συμπτώματα σε ήπια προσπάθεια και το στάδιο ΙV χαρακτηρίζεται από συμπτώματα ακόμα και σε ηρεμία.
Κύρια συμπτώματα και επιπλοκές
Τα κύρια συμπτώματα της καρδιακής ανεπάρκειας περιλαμβάνουν δύσπνοια, κόπωση, οιδήματα στα κάτω άκρα και μειωμένη ανοχή στην άσκηση. Οι σοβαρές επιπλοκές μπορεί να περιλαμβάνουν οξύ πνευμονικό οίδημα, καρδιογενές σοκ και επικίνδυνες αρρυθμίες. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι κρίσιμη για την πρόληψη της εξέλιξης της νόσου.
Θεραπευτική προσέγγιση: ACE αναστολείς, διουρητικά, βήτα-αποκλειστές
Η σύγχρονη θεραπεία της καρδιακής ανεπάρκειας βασίζεται σε τρεις κύριες κατηγορίες φαρμάκων:
ACE αναστολείς που μειώνουν το afterload και βελτιώνουν τη συστολική λειτουργία
Διουρητικά που μειώνουν τη συσσώρευση υγρών και ανακουφίζουν τη δύσπνοια
Βήτα-αποκλειστές που προστατεύουν την καρδιά και βελτιώνουν την πρόγνωση
Η συνδυαστική χρήση αυτών των φαρμάκων μειώνει τη θνητότητα και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Εμπορικά ονόματα φαρμάκων στην ελληνική αγορά
Στην Ελλάδα διατίθενται πολλά αποτελεσματικά φάρμακα για την καρδιακή ανεπάρκεια. Από τους ACE αναστολείς ξεχωρίζουν το Renitec (enalapril) και το Tritace (ramipril). Στα διουρητικά κυριαρχεί η furosemide (Lasix) και η spironolactone (Aldactone). Στους βήτα-αποκλειστές διατίθενται το Concor (bisoprolol) και το Betaloc (metoprolol). Όλα τα φάρμακα χορηγούνται με ιατρική συνταγή και καλύπτονται από τα ασφαλιστικά ταμεία.
Αρρυθμίες
Τύποι αρρυθμιών και κλινική σημασία
Οι αρρυθμίες διακρίνονται σε ταχυαρρυθμίες (ταχυκαρδία, κολπική μαρμαρυγή, κοιλιακή ταχυκαρδία) και βραδυαρρυθμίες (βραδυκαρδία, αρρυθμίες άνω κόμβου). Η κλινική σημασία ποικίλλει από ασυμπτωματικές μορφές έως απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι κρίσιμη για την πρόληψη επιπλοκών όπως εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή ανεπάρκεια ή αιφνίδιος καρδιακός θάνατος.
Αντιαρρυθμικά φάρμακα και μηχανισμός δράσης
Τα αντιαρρυθμικά φάρμακα ταξινομούνται σε τέσσερις κλάσεις κατά Vaughan Williams. Η Κλάση Ι περιλαμβάνει αναστολείς νατρίου (κινιδίνη, λιδοκαΐνη), η Κλάση ΙΙ β-αναστολείς, η Κλάση ΙΙΙ αναστολείς καλίου (αμιωδαρόνη, σοταλόλη) και η Κλάση IV αναστολείς ασβεστίου (βεραπαμίλη). Κάθε κλάση δρα σε διαφορετικά ιοντικά κανάλια του καρδιακού μυός, επηρεάζοντας την ηλεκτρική αγωγιμότητα και αποκαθιστώντας τον φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό.
Διαθέσιμα αντιαρρυθμικά στην Ελλάδα
Στην ελληνική αγορά διατίθενται αντιαρρυθμικά όπως:
Αμιωδαρόνη (Cordarone, Amirel)
Μετοπρολόλη (Lopresor, Betaloc)
Βεραπαμίλη (Isoptin)
Δισοπυραμίδη (Norpace)
Φλεκαϊνίδη (Tambocor)
Τα φάρμακα αυτά απαιτούν ιατρική συνταγή και στενή παρακολούθηση λόγω πιθανών παρενεργειών και αλληλεπιδράσεων με άλλα φάρμακα.
Θρομβοεμβολική Νόσος
Αιτιολογία και παράγοντες κινδύνου
Η θρομβοεμβολική νόσος προκαλείται από σχηματισμό θρόμβων στα αιμοφόρα αγγεία. Κύριοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν την κολπική μαρμαρυγή, μηχανικές βαλβίδες, καρδιομυοπάθεια, παρατεταμένη ακινησία, χειρουργικές επεμβάσεις, κληρονομικές θρομβοφιλίες και ορμονική θεραπεία. Η τριάδα του Virchow (βλάβη ενδοθηλίου, στάση αίματος, υπερπηκτικότητα) αποτελεί τη βάση της παθοφυσιολογίας. Η έγκαιρη αναγνώριση και θεραπεία είναι απαραίτητη για την πρόληψη σοβαρών επιπλοκών.
Αντιπηκτικά και αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα
Τα αντιπηκτικά φάρμακα περιλαμβάνουν την ηπαρίνη, τις ηπαρίνες χαμηλού μοριακού βάρους (LMWH) και τους ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ (βαρφαρίνη). Τα νεότερα NOAC (rivaroxaban, apixaban, dabigatran) προσφέρουν πλεονεκτήματα όπως σταθερή δράση χωρίς τακτικό εργαστηριακό έλεγχο. Τα αντιαιμοπεταλιακά (ασπιρίνη, κλοπιδογρέλη) δρουν διαφορετικά, αναστέλλοντας την συσσώρευση αιμοπεταλίων. Η επιλογή θεραπείας εξαρτάται από την υποκείμενη νόσο και τους παράγοντες κινδύνου αιμορραγίας.
Σύγχρονα αντιπηκτικά σκευάσματα στην ελληνική αγορά
Στην Ελλάδα διατίθενται σύγχρονα αντιπηκτικά σκευάσματα όπως:
Rivaroxaban (Xarelto)
Apixaban (Eliquis)
Dabigatran (Pradaxa)
Edoxaban (Lixiana)
Enoxaparin (Clexane, Lovenox)
Αυτά τα φάρμακα προσφέρουν βελτιωμένη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα σε σύγκριση με τα παραδοσιακά αντιπηκτικά, με λιγότερες αλληλεπιδράσεις και μεγαλύτερη ευκολία χρήσης.
Δυσλιπιδαιμία και Αθηροσκλήρωση
Τύποι λιπιδίων και φυσιολογικές τιμές
Τα κύρια λιπίδια αίματος περιλαμβάνουν τη συνολική χοληστερόλη (φυσιολογικά <200 mg/dl), την LDL-χοληστερόλη ("κακή" χοληστερόλη, στόχος 40 mg/dl άνδρες, >50 mg/dl γυναίκες) και τα τριγλυκερίδια (<150 mg/dl). Η δυσλιπιδαιμία αποτελεί βασικό παράγοντα κινδύνου για αθηροσκλήρωση και καρδιαγγειακά νοσήματα. Οι στόχοι ρυθμίζονται ανάλογα με το συνολικό καρδιαγγειακό κίνδυνο του ασθενή.
Υπολιπιδαιμικά φάρμακα: στατίνες, φιμπράτες, εζετιμίμπη
Οι στατίνες (ατορβαστατίνη, ροσουβαστατίνη, σιμβαστατίνη) αποτελούν την πρώτη γραμμή θεραπείας, αναστέλλοντας την HMG-CoA αναγωγάση και μειώνοντας την LDL. Τα φιμπράτα (φαινοφιμπράτη, γεμφιβροζίλη) μειώνουν κυρίως τα τριγλυκερίδια και αυξάνουν την HDL. Η εζετιμίμπη αναστέλλει την απορρόφηση χοληστερόλης από το έντερο. Οι συνδυασμοί φαρμάκων χρησιμοποιούνται όταν η μονοθεραπεία δεν επαρκεί για την επίτευξη των θεραπευτικών στόχων.
Εμπορικά σκευάσματα και συνδυασμοί φαρμάκων
Στην ελληνική αγορά διατίθενται εμπορικά σκευάσματα όπως:
Ατορβαστατίνη (Lipitor, Sortis, Atoris)
Ροσουβαστατίνη (Crestor, Rosucard)
Εζετιμίμπη (Ezetrol)
Συνδυασμοί: Inegy (σιμβαστατίνη/εζετιμίμπη)
Οι σταθεροί συνδυασμοί βελτιώνουν τη συμμόρφωση των ασθενών και προσφέρουν αποτελεσματικό έλεγχο πολλαπλών λιπιδικών παραμέτρων με μία δόση ημερησίως. Η επιλογή εξαρτάται από το λιπιδικό προφίλ και τις συννοσηρότητες.
