Κατάθλιψη και Διαταραχές Διάθεσης
Τι είναι η κατάθλιψη
Η κατάθλιψη είναι μια σοβαρή ψυχική διαταραχή που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Χαρακτηρίζεται από παρατεταμένα συναισθήματα θλίψης, απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που προηγουμένως προκαλούσαν ευχαρίστηση, και σημαντική επίδραση στη λειτουργικότητα του ατόμου. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν διαταραχές ύπνου, αλλαγές στην όρεξη, κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης και αισθήματα ανικανότητας.
Η κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την καθημερινή ζωή, τις σχέσεις και την εργασιακή απόδοση. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι καταθλιπτικών διαταραχών, όπως η μείζων κατάθλιψη, η δυσθυμία και η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή.
Φαρμακευτική αγωγή
Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα αποτελούν τη βάση της φαρμακευτικής θεραπείας. Στην ελληνική αγορά διατίθενται κυρίως εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI) και αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νοραδρεναλίνης (SNRI). Τα φάρμακα αυτά χρειάζονται συνταγή γιατρού και η δράση τους εμφανίζεται συνήθως μετά από 2-4 εβδομάδες θεραπείας.
Σεραλίνη (Sertraline)
Εσιταλοπράμη (Escitalopram)
Παροξετίνη (Paroxetine)
Βενλαφαξίνη (Venlafaxine)
Συμπληρωματική θεραπεία
Παράλληλα με τη φαρμακευτική αγωγή, διατίθενται συμπληρώματα διατροφής που μπορούν να υποστηρίξουν τη θεραπεία. Η βιταμίνη D, το μαγνήσιο, τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και το φυτικό εκχύλισμα του βαλσαμόχορτου έχουν δείξει ευεργετικές ιδιότητες. Η συνδυαστική προσέγγιση με ψυχοθεραπεία ενισχύει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.
Άγχος και Διαταραχές Πανικού
Κατανόηση του άγχους
Το άγχος είναι φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σε στρεσογόνες καταστάσεις. Ωστόσο, όταν το άγχος γίνεται υπερβολικό, παρατεταμένο και παρεμβαίνει στην καθημερινή λειτουργικότητα, τότε μιλάμε για διαταραχή άγχους. Η διαταραχή γενικευμένου άγχους χαρακτηρίζεται από υπερβολική ανησυχία για καθημερινά γεγονότα, ενώ οι κρίσεις πανικού εμφανίζονται ξαφνικά με έντονα σωματικά συμπτώματα όπως ταχυκαρδία, δυσκολία στην αναπνοή και ίλιγγο.
Οι φοβίες αποτελούν άλλη κατηγορία διαταραχών άγχους, όπου το άτομο βιώνει έντονο και παράλογο φόβο για συγκεκριμένα αντικείμενα ή καταστάσεις.
Αγχολυτικά φάρμακα
Τα αγχολυτικά φάρμακα περιλαμβάνουν τις βενζοδιαζεπίνες, που παρέχουν άμεση ανακούφιση αλλά χρειάζονται προσεκτική χρήση λόγω κινδύνου εξάρτησης. Εναλλακτικά, διατίθενται προϊόντα χωρίς συνταγή γιατρού όπως φυτικά εκχυλίσματα βαλεριάνας, παθιφλόρας και μελισσόχορτου που προσφέρουν ήπια αγχολυτική δράση.
Βαλεριάνα για φυσική ηρεμία
Παθιφλόρα για μείωση του άγχους
Μαγνήσιο για χαλάρωση μυών
L-θεανίνη για νοητική ηρεμία
Διαταραχές Ύπνου και Αϋπνία
Προβλήματα ύπνου
Οι διαταραχές ύπνου αποτελούν ένα από τα πιο συχνά προβλήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες πολίτες. Η αϋπνία, που χαρακτηρίζεται από δυσκολία στην έναρξη ή διατήρηση του ύπνου, μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες όπως το άγχος, η κατάθλιψη, οι αλλαγές στο ωράριο εργασίας ή η κατανάλωση καφεΐνης. Οι επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία είναι σημαντικές, καθώς η έλλειψη ποιοτικού ύπνου επηρεάζει τη μνήμη, τη συγκέντρωση, το ανοσοποιητικό σύστημα και την καρδιαγγειακή υγεία.
Οι κύριοι τύποι διαταραχών ύπνου περιλαμβάνουν:
Οξεία ή χρόνια αϋπνία
Σύνδρομο ανήσυχων ποδιών
Υπνική άπνοια
Παρασόμνια και εφιάλτες
Υπνωτικά και ηρεμιστικά
Στα ελληνικά φαρμακεία διατίθεται ευρεία γκάμα προϊόντων για την αντιμετώπιση των διαταραχών ύπνου. Τα συνταγογραφούμενα φάρμακα, όπως οι βενζοδιαζεπίνες και τα μη-βενζοδιαζεπινικά υπνωτικά, χρησιμοποιούνται σε σοβαρές περιπτώσεις αϋπνίας υπό ιατρική επίβλεψη. Παράλληλα, τα φυσικά υπνωτικά όπως η μελατονίνη και η βαλεριάνα προσφέρουν ηπιότερες εναλλακτικές λύσεις.
Για καλύτερο ύπνο συνιστάται η τήρηση κανονικού ωραρίου, η αποφυγή καφεΐνης το βράδυ, η δημιουργία χαλαρωτικού περιβάλλοντος και η εφαρμογή τεχνικών χαλάρωσης πριν τον ύπνο.
Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής (ΔΕΠΥ)
Χαρακτηριστικά της ΔΕΠΥ
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει περίπου 5-7% των παιδιών και 2-3% των ενηλίκων στην Ελλάδα. Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν δυσκολία στη συγκέντρωση, υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα. Στα παιδιά, η ΔΕΠΥ μπορεί να εκδηλωθεί με αδυναμία παρακολούθησης των μαθημάτων, ενώ στους ενήλικες επηρεάζει την εργασιακή απόδοση και τις διαπροσωπικές σχέσεις.
Η διάγνωση της ΔΕΠΥ απαιτεί προσεκτική αξιολόγηση από ειδικό ψυχίατρο ή νευρολόγο, καθώς τα συμπτώματα μπορεί να επικαλύπτονται με άλλες καταστάσεις όπως το άγχος ή η κατάθλιψη.
Φαρμακευτικές επιλογές
Η φαρμακευτική αγωγή για τη ΔΕΠΥ περιλαμβάνει κυρίως ψυχοδιεγερτικά φάρμακα όπως η μεθυλφαινιδάτη, τα οποία διατίθενται με ιατρική συνταγή σε επιλεγμένα φαρμακεία. Εναλλακτικές θεραπείες αποτελούν η συμπεριφορική θεραπεία, η διαιτητική παρέμβαση και η άσκηση.
Επιπλέον, διατίθενται συμπληρώματα διατροφής που μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της συγκέντρωσης:
Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα
Μαγνήσιο και ψευδάργυρος
Βιταμίνες του συμπλέγματος B
Φυτικά εκχυλίσματα όπως το γκίνγκο
Διπολική Διαταραχή και Σχιζοφρένεια
Σοβαρές ψυχικές διαταραχές
Η διπολική διαταραχή και η σχιζοφρένεια αποτελούν σοβαρές ψυχικές παθήσεις που επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινή ζωή των ασθενών. Η διπολική διαταραχή χαρακτηρίζεται από εναλλαγή μανιακών και καταθλιπτικών επεισοδίων, όπου οι ασθενείς βιώνουν περιόδους υπερδιέγερσης και ευφορίας, ακολουθούμενες από βαθιά κατάθλιψη.
Η σχιζοφρένεια εκδηλώνεται με ψυχωσικά συμπτώματα όπως παραισθήσεις, παραληρήματα και διαταραχές της σκέψης. Η έγκαιρη διάγνωση είναι κρίσιμη για την αποτελεσματική αντιμετώπιση και των δύο διαταραχών, καθώς επιτρέπει την άμεση έναρξη κατάλληλης θεραπείας.
Αντιψυχωσικά φάρμακα
Η φαρμακευτική αγωγή για αυτές τις διαταραχές περιλαμβάνει:
Σταθεροποιητές διάθεσης όπως το λίθιο και η βαλπροϊκή
Νέας γενιάς αντιψυχωσικά με λιγότερες παρενέργειες
Συνδυαστικές θεραπείες ανάλογα με τα συμπτώματα
Η παρακολούθηση της θεραπείας από ειδικό ψυχίατρο είναι απαραίτητη, καθώς η δοσολογία πρέπει να προσαρμόζεται συνεχώς. Ο φαρμακοποιός παίζει σημαντικό ρόλο στην ενημέρωση για τις παρενέργειες και την τήρηση του θεραπευτικού σχήματος.
Συμβουλές και Πρόληψη
Πρόληψη ψυχικών διαταραχών
Η πρόληψη των ψυχικών διαταραχών αποτελεί προτεραιότητα δημόσιας υγείας στην Ελλάδα. Ο υγιεινός τρόπος ζωής περιλαμβάνει τακτική άσκηση, ισορροπημένη διατροφή και επαρκή ύπνο, στοιχεία που ενισχύουν την ψυχική ανθεκτικότητα.
Η αποτελεσματική διαχείριση του στρες μέσω τεχνικών χαλάρωσης, διαλογισμού και χρονικής οργάνωσης συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης ψυχικών προβλημάτων. Η κοινωνική υποστήριξη από οικογένεια και φίλους αποτελεί προστατευτικό παράγοντα.
Πότε να αναζητήσετε βοήθεια
Είναι σημαντικό να αναγνωρίζετε τα προειδοποιητικά σημάδια που απαιτούν επαγγελματική βοήθεια:
Παρατεταμένη θλίψη ή ανησυχία
Αλλαγές στον ύπνο και την όρεξη
Δυσκολία συγκέντρωσης στην εργασία
Κοινωνική απομόνωση
Η συνεργασία με ειδικούς ψυχικής υγείας είναι απαραίτητη για την έγκαιρη παρέμβαση. Ο φαρμακοποιός μπορεί να παρέχει αρχική καθοδήγηση και να συμβάλει στη συνολική φροντίδα του ασθενή.
